Program

Kształcenia sprawności językowych

Gminnego Przedszkola w Kołczygłowach

 

            Problem mowy dzieci w wieku przedszkolnym jest przedmiotem analizy wielu dyscyplin naukowych. „Statystyki przedstawiające rozmiar występowania zjawiska zaburzenia mowy dzieci są przerażające. Co prawda, w ostatnich latach nasiliły się działania w zakresie profilaktyki logopedycznej, jednak spory odsetek dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, mających różnego typu zaburzenia mowy, świadczy raczej o ich słabej skuteczności”[1].

Dla wielu dzieci rozpoczynających naukę szkolną zaburzenia stanowią poważną przeszkodę w codziennym funkcjonowaniu. Często nie są w stanie sprostać wymaganiom, jakie stawia przed nimi szkoła. Izolują się od rówieśników, mają słabe wyniki w nauce. Taka sytuacja nie służy dalszemu rozwojowi. Nie ulega wątpliwości, że podstawowym środowiskiem, w którym powinny być prowadzone działania zapobiegające wadom wymowy jest dom rodzinny. To rodzina jest dla dziecka pierwszym i najistotniejszym środowiskiem wychowawczym. Znaczna część rodziców nie zdaje sobie sprawy z tego, że ich dzieci się źle uczą z powodu wad wymowy. Rodzice bardzo często czują się bezsilni, ponieważ nie mają dostępu do logopedy. Rozmiary szkód spowodowanych przez nieprawidłową wymowę w okresie przedszkolnym są często bardzo duże i trudne do naprawienia. Dlatego szczególnie ważnym jest, aby mieć świadomość tego, jaki jest stan wymowy dzieci już w przedszkolu.

Współczesny nauczyciel musi mieć świadomość, że jednym z najważniejszych celów edukacyjnych jest zapewnienie dzieciom optymalnych warunków rozwojowych. Wśród nich znajduje się umiejętność komunikatywnego posługiwania się językiem ojczystym w mowie i piśmie . To w przedszkolu i szkole dzieci maja doskonalić poprawność artykulacyjną, wyrazistość mówienia, wzbogacać słownik. Do nauczyciela należy rozpoznanie i zdiagnozowanie sytuacji i podjęcie prób terapii ewentualnie skierowanie rodzica z dzieckiem na terapię logopedyczną.

       

Terapia logopedyczna  - całość specyficznych, zamierzonych oddziaływań ukierunkowanych na usunięcie wszelkich zakłóceń procesu porozumiewania się.

Cel nadrzędny :

1. Kształcenie, rozwijanie i doskonalenie umiejętności komunikowania się z otoczeniem. Stymulacja rozwoju językowego dzieci z uwzględnieniem wszystkich aspektów mowy (wymowa, słownictwo, strona gramatyczna i stylistyczna).

Cele szczegółowe: 

1. Kształcenie i rozwijanie umiejętności odbioru i rozumienia nadawanych informacji:

  1. rozumienie gestu, dotyku, mimiki, zanaczenia wprowadzanych symboli (piktogramów, zdjęć),

  2. reagowanie na własne imię i nazwisko,

  3. słuchanie i adekwatne reagowanie na proste polecenia,

  4. rozpoznawanie prostych czynności, przedmiotów w najbliższym otoczeniu,

  5. słuchanie krótkich wierszy, rymowanek, opowiadań nadawanych przez nauczyciela.

    2.Kształcenie umiejętności komunikowania się z wykorzystaniem alternatywnych sposobów komunikacji (piktogramy, zdjęcia) w przypadku dzieci nie posługujących się mową werbalną.

    3. Kształcenie i rozwijanie umiejętności przekazywania informacji drogą werbalną:

  1. nauka naśladowania układu ust podczas artykulacji samogłosek,

  2. naśladowanie artykulacji ,,widocznych” spółgłosek, łatwych pod względem wymowy, tworzenie prostych sylab, niosących określone znaczenie: ma-ma, ta-ta, ba-ba, daj, la-la, itp.

  3. ćwiczenia ortofoniczne – naśladowanie odgłosów zwierząt, przyrody,

  4. nazywanie członków rodziny, ich imion, nauka wymawiania swojego imienia, imion dzieci z grupy, uczących nauczycieli.

    4. Rozszerzanie biernego i czynnego słownictwa dzieci przez:

  1. nazywanie przedmiotów w  najbliższym otoczeniu i ich desygnatów na obrazie,

  2. nazywanie czynności i stanów w naturalnych sytuacjach i przedstawionych na obrazie,

  3. tworzenie słownika na użytek dziecka, pomocnego w procesie komunikowania się,

  4. wprowadzenie nowych słów z zakresu różnych kategorii,

  5. formułowanie prostych zdań i pytań,

  6. kształcenie umiejętności tworzenia krótkich i dłuższych wypowiedzi na podstawie przeżyć, obserwacji i ilustracji,

  7. nauka krótkich piosenek rymowanek, wierszy.

    5. Ćwiczenia usprawniające narządy mowy:

  1. masaż twarzy i narządów mowy (policzków, warg, języka),

  2. wspomagane ćwiczenia artykulacyjne,

  3. nauka samodzielnego wykonywania ćwiczeń artykulacyjnych (usprawnianie warg, języka, żuchwy).

    6. Ćwiczenia oddechowe i głosowe:

  1. nauka oddychania przez nos (wykształcenie nawyku zamykania ust, trening mięśnia okrężnego warg, kontrola ślinotoku),

  2. wydłużanie fazy wydechu,

  3. ćwiczenia fonacyjne.

    7. Wywoływanie i utrwalanie prawidłowej wymowy głosek:

  1. w izolacji,

  2. w sylabach,

  3. w wyrazach ( w nagłosie, w śródgłosie i wygłosie wyrazu, w grupach spółgłoskowych),

  4. w wyrażeniach dwuwyrazowych,

  5. w zdaniach.

    8. Nauka krótkich wierszyków, piosenek, opowiadanie ilustracji w celu utrwalania prawidłowej artykulacji głosek w mowie potocznej.

    9.Utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania.

    10.Usprawnianie myślenia słowno-pojęciowego i przyczynowo-skutkowego (odgadywanie i wymyślanie zagadek, opisywanie przedmiotu lub postaci, układanie i opowiadanie historyjek obrazkowych).

    11.Utrwalenie rozumienia i właściwego stosowania przyimków i wyrażeń przyimkowych.

    12.Doskonalenie wypowiedzi pod kątem stosowania poprawnych konstrukcji  gramatycznych fleksyjnych, wzbogacanie słownictwa o różne części mowy (przymiotniki, przysłówki, spójniki).

  1. Ćwiczenia w tworzeniu liczby mnogiej rzeczowników,

  2. rozwijanie umiejętności wypowiadania sie w czasie teraźniejszym, przyszłym i przeszłym,

  3. stosowanie prawidłowej odmiany rzeczowników i przymiotników przez stosowanie prawidłowej odmiany rzeczowników i przymiotników.

    13. Ćwiczenia słuchu fonematycznego, analizy i syntezy słuchowej, pamięci słuchowej:

  1. różnicowanie głosek opozycyjnych (szumiące – ciszące – syczące; dźwięczne-bezdźwięczne, twarde-miękkie).

  2. Kształcenie reakcji słuchowej na określoną głoskę,

  3. wdrażanie do autokontroli podczas mówienia.

    14. Eliminowanie naleciałości gwarowych i nieprawidłowych nawyków (swoisty język).

    15. Usprawnianie funkcji związanych z kształtowaniem i rozwijaniem mowy (ćwiczenia koncentracji uwagi, spostrzegawczości, koordynacji ruchowo-słuchowej, orientacji w schemacie własnego ciała, usprawnianie małej motoryki i grafomotoryki).

    Metody pracy:

    1.Metody samoistne:

  1. metoda usprawniania narządów mowy,

  2. metoda słuchowa- uwrażliwianie dziecka na dźwięki otoczenia, ćwiczenia słuchu fonematycznego (rozróżnianie głosek opozycyjnych, głosek wadliwie i prawidłowo realizowanych),

  3. metoda wyjaśniania- słowna instrukcja prawidłowgo ułożenia narządów mowy,

  4. metoda wzrokowa – naśladowanie przez dziecko układu artykulacyjnego demonstrowanego przez logopedę,

  5. metoda czuciowa – metoda kontroli i czucia skórnego,

  6. metoda naturalna – naśladowanie naturalnych odgłosów, szmerów,

  7. metoda integracji sensorycznej – wykorzystywanie jednocześnie pracy wszystkich analizatorów w celu wywołania i utrwalenia prawidłowej głoski (wzmocnienie sposobu i miejsca artykulacji) symbolem, rysunkiem.

    2. Metody przekształcające:

  1. metoda substytucyjna (przekształcanie dźwięku pomocniczego, realizowanego prawidłowo w oczekiwaniu na dźwięk)

    3. Metody niesamoistne:

  1. metoda uczulania – uwrażliwianie miejsc artykulacji za pomocą szpatułki,

  2. metoda mechaniczna - uzyskiwanie prawidłowego ułożenia narządów mowy z wykorzystaniem szpatułek.

    4. Metoda ortofoniczno-muzyczna:

  1. kształtowanie prawidłowej wymowy głosek wszystkich trzech szeregów (syczących, ciszących i szumiących), usprawnianie

  2. aparatu głosowego oraz poprawności gramatycznej i stylistycznej w oparciu o odpowiednio dobrane piosenki z tekstami ortofonicznymi.

    5. Elementy Metody Dobrego Startu:

  1. ćwiczenia ruchowo-słuchowe do piosenek, rytmizacja słów i zdań z wykorzystaniem instrumentów muzycznych, wystukiwaniu rytmu, wyklaskiwania.

    6. Stosowanie alternatywnych sposobów komunikowania się – zdjęcia, piktogramy.

  1. Wykorzystywanie w terapii multimedialnych programów komputerowych.

Formy pracy:

  1. praca indywidualna,

  2. praca grupowa.

16. Ćwiczenia wspomagające terapię logopedyczną:

  1. Ćwiczenia ortofoniczne (udział w zajęciach grupowych);

  2. Ćwiczenia stymulujące rozwój słuchu fonemowego;

  3. Ćwiczenia i zabawy z muzyką - logorytmika;

  4. Ćwiczenia stymulujące ogólny rozwój dziecka (rozwijanie słownictwa czynnego i biernego, koordynacji wzrokowo- słuchowo- ruchowej, pamięci, myślenia, orientacji przestrzennej);

  5. Kształtowanie twórczej aktywności słownej dziecka poprzez tworzenie swobodnych tekstów, rymowanek;

  6. Wyrabianie u dzieci umiejętności posługiwania się poprawną polszczyzną, wskazywanie różnic pomiędzy gwarą a językiem literackim;

  7. Wykorzystanie programów multimedialnych np. „Zabawy logopedyczne”

    17. Współpraca z rodzicami.

  1. Informowanie rodziców o stanie mowy dziecka.

  2. Współdziałanie w zakresie ćwiczeń(praca domowa) w celu uzyskiwania lepszych efektów.

 

 

 

 

 

 


[1]    E. M. Skorek, Oblicza wad wymowy, Warszawa 2001, s. 9.