Danuta Aleksjew                                                                      Kołczygłowy, dnia 10.06.2013 r.

Katarzyna Kozłowska

 

 

                                                              Program adaptacyjny

                                                    „Ja – dzielny, wesoły Przedszkolak”

 

SPIS TREŚCI:

I WSTĘP

II ZAŁOŻENIA PROGRAMU

III METODY PRACY

IV TREŚCI PROGRAMOWE

V SCENARIUSZ ZAJĘĆ ADAPTACYJNYCH

VI EWALUACJA PROGRAMU

VII ZAKOŃCZENIE

 

I WSTĘP

            Pójście dziecka do przedszkola oznacza wkroczenie do nowego środowiska, pierwszy krok do samodzielności. W przedszkolu dziecko uczy się współdziałania w grupie, rozwija swe umiejętności w różnych dziedzinach. Dzięki edukacji w przedszkolu dziecko osiąga tzw. „dojrzałość szkolną”. Idąc do przedszkola dziecko zmienia dotychczasowy tryb życia, nie jest już samo z opiekunem, lec przebywa w grupie rówieśników. Uczy się pełnienia przez siebie nowej roli – roli przedszkolaka. Musi podporządkować się do panujących w przedszkolu zasad, nauczyć funkcjonować w większej grupie. Bardzo ważne jest, aby doświadczenia te przebiegały w miłej atmosferze, żeby dziecko czuło się bezpiecznie. Rodzice powinni zapoznać swoje dziecko z placówką, przedstawić mu ją jako wspaniale miejsce do zabaw, ale najpierw to sami rodzice powinni przekonać się, że przedszkole jest godnym miejscem uczęszczania ich dzieci. Rodzice powinni w pełni zaakceptować warunki tam panujące, wychowawców pracujących w grupie i nie negować metod ich pracy. Kiedy dziecko widzi, że rodzice mają pozytywny stosunek do przedszkola, samo zaczyna czuć się bezpiecznie.

            Wiek przedszkolny jest bardzo ważnym okresem w życiu dziecka, jest to wiek wielu zmian w jego rozwoju. Dziecko, aby mogło korzystać z nauki, jaka płynie z danego środowiska, ze stymulującej roli otoczenia przedszkolnego musi być do niego przyzwyczajone. Dziecko powinno nauczyć się wchodzić w interakcję z grupą, przystosować się do panujących zasad, zmienić trochę swoje dotychczasowe zachowanie.

            Przed rozpoczęciem edukacji w przedszkolu bliskie osoby dziecka powinny przygotować je na ten fakt. Opowiadać o miejscu, gdzie pójdzie, o tym, co tam będzie się działo. Bardzo ważne jest, aby rodzice mówili o przedszkolu pozytywnie, aby dziecko nie bało się tego miejsca.

            Na okres adaptacji naszego dziecka w przedszkolu wpływa również jego umiejętność samoobsługi. Kiedy dziecko wie, że da sobie rade samo, jest spokojniejsze, bardziej pewne siebie, nie boi się, że będzie musiało prosić o pomoc. Dziecko bardziej samodzielne jest pewniejsze, że sobie poradzi. Adaptacja małego dziecka jest trudna, dziecko nie zawsze jest na tyle rozwinięte emocjonalnie, aby rozstać się na jakiś czas z bliskimi, są bariery komunikacyjne – trzylatek nie zawsze potrafi się tak posługiwać mową, aby każdy go zrozumiał, ale także nie zawsze rozumie komunikaty przekazywane przez nauczycielkę. Od momentu zdecydowania się rodziców na posłanie dziecka do przedszkola powinien nastąpić czas  na przygotowanie go do samodzielności przy czynnościach samoobsługowych:

  • samodzielne jedzenie;

  • załatwianie potrzeb fizjologicznych;

  • mycie rąk;

  • samodzielne ubieranie.

     

    Pomaga to w procesie przystosowania dziecka do przedszkola, dziecko posiadając te umiejętności czuje się bardziej pewne siebie, bezpieczne. Sukces procesu adaptacji to współpraca rodziców z nauczycielem, wspólne dążenie do dobra dziecka. Program adaptacji nie gwarantuje dobrej adaptacji dziecka do przedszkola, ale znacznie ją przyspiesza i ułatwia, nie wszystko już jest nieznane, nowe, nie wszystko budzi niepokój.

     

     

    „Z odrobiną sukcesu, zachęty, zaufania

    W środowisku sprzyjającym pracy

    Dziecko może dotrzeć do krańców świata.” 

    Celestyn Freinet

     

    Żeby proces adaptacyjny dziecka do przedszkola przebiegał sprawnie musi zaistnieć ścisła współpraca między rodzicami a pracownikami przedszkola. Ich wspólny wysiłek ułatwi dzieciom przystosowanie się do nowego środowiska. Mając na uwadze dobro dziecka rozpoczynającego edukację przedszkolną postanowiłyśmy podjąć działania w tym zakresie, opracowując „Program adaptacyjny dla dzieci nowoprzyjętych do przedszkola” opierając się na Podstawie Programowej Wychowania Przedszkolnego – obszar edukacyjny „Odnajdywanie swojego miejsca w grupie rówieśniczej, wspólnocie”.

     

    II ZAŁOŻENIA PROGRAMU 

    Program objęte są wszystkie dzieci, które po raz pierwszy idą do przedszkola, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci trzyletnich. Główny cel programu to: stworzenie warunków organizacyjnych, wychowawczych i edukacyjnych do właściwej adaptacji dziecka w przedszkolu. W obrębie postawionego celu głównego wyróżnić można cele szczegółowe:

     

  1. w stosunku do dziecka:

     

    -skrócenie jego adaptacji do warunków przedszkolnych;

    -zmniejszenie lęku przed rozstaniem z rodzicami;

    -poznanie swojej wychowawczyni i innych pracowników przedszkola;

    -poznanie sal i otoczenia przedszkola;

    -rozwijanie umiejętności społecznych;

    -rozumienie i stosowanie norm i zasad życia w grupie;

    -wspomaganie dziecka w opanowaniu czynności samoobsługowych;

    -przystosowanie dziecka do nowego środowiska;

    -wspomaganie dziecka w budowaniu pozytywnego obrazu samego siebie;

    -nabywanie przez dziecko poczucia własnej wartości.

     

  2. w stosunku do rodziców: 

    -zmniejszenie lęku rodziców związanego z koniecznością oddania dzieci pod opiekę personelu przedszkola;

    -ukazanie rodzicom mocnych stron, możliwości i sukcesów dziecka;

    -uczulenie rodziców na sytuacje trudne, spotykane przez dziecko w przedszkolu;

    -poznanie przez rodziców wychowawczyni ich dziecka i personelu przedszkola;

    -integracja rodziców między sobą;

    -zapoznanie rodziców z ramowym rozkładem dnia oraz pomieszczeniami przedszkola;

    -zaproszenie rodziców do współpracy z nauczycielkami, budowanie wzajemnej więzi między nauczycielkami a rodzicami i dziećmi, opartej na zaufaniu.

     

    OCZEKIWANE EFEKTY: 

    Dziecko potrafi:

  • spokojnie rozstać się z rodzicem;

  • przezwyciężyć lęk i obawy przed zmianą środowiska;

  • uczestniczyć w życiu grupy;

  • wesoło bawić się z koleżankami i kolegami;

  • kojarzyć pobyt w przedszkolu z radosnym i ciekawym działaniem;

  • z  zaufaniem zwracać się o pomoc do nauczycieli i pracowników przedszkola;

  • przestrzegać podstawowych reguł współżycia w grupie;

  • zrozumieć, że pobyt w przedszkolu jest czasowy i zawsze kończy się powrotem do domu z rodzicami;

  • zapoznać się z pomieszczeniami, w których będzie przebywać w przedszkolu;

  • przestrzegać zasadę zakazu samodzielnego oddalania się od grupy.

     

    Rodzic:

  • ma poczucie bezpieczeństwa o swoje dziecko;

  • zna nauczycielki oraz personel przedszkola;

  • zna pomieszczenia, w których będzie przebywać jego dziecko;

  • współpracuje z przedszkolem – zna cele i zadania;

  • wie, w co wyposażyć dziecko do przedszkola;

  • rozumie znaczenie samoobsługi i samodzielności dziecka jako warunków lepszej adaptacji w środowisku przedszkolnym;

  • obserwuje swoje dziecko na tle rówieśników;

  • nawiązuje aktywną współpracę z przedszkolem.

     

    Nauczyciel:

  • poznaje dzieci, którymi będzie się opiekował;

  • zna środowisko domowe dzieci;

  • planuje pracę w oparciu o wyniki obserwacji zachowań dzieci;

  • zna oczekiwania rodziców wobec przedszkola. 

     

    III METODY PRACY WYKORZYSTANE PODCZAS REALIZACJI PROGRAMU: 

    Dla osiągnięcia realizacji założonego głównego celu programu, czyli zapewnienia warunków szybkiej adaptacji dziecka w przedszkolu wskazane jest stosowanie kilku proponowanych metod: 

    Są to:

  • elementy metody Pedagogiki Zabawy, ułatwiające integrację grupy;

  • elementy metody Ruchu Rozwijającego W. Sherborne;

  • zabawy i ćwiczenia ruchowe;

  • opowieści ruchowe;

  • wybrane metody aktywne: zabawy w kręgu, drama, improwizacja, burza mózgów;

  • zabawa naśladowcza;

  • tańce integracyjne (Klazna);

  • opowiadania, bajki, inscenizacje;

  • techniki relaksacyjne.

     

    Dziecko za pomocą tych metod, poprzez podstawową formę aktywności, jaką jest zabawa, zdobywa nowe umiejętności, uczy się współżycia w grupie rówieśników i współdziałanie z nimi, mając jednocześnie zapewnione poczucie bezpieczeństwa. Program zapewnia nauczycielom dużą swobodę działania i nie ogranicza ich inwencji.

     

    IV TREŚCI PROGRAMOWE:

    - poznanie nowego środowiska

    - poznanie zasad warunkujących bezpieczeństwo na terenie przedszkola

    - poznanie rozkładu pomieszczeń przedszkolnych

    - omówienie zasad poruszania się po nich, uważne chodzenie po schodach, korzystanie z poręczy

    -  obecność w określonych pomieszczeniach i miejscach zabaw

    - przestrzeganie zakazu brania do ręki rzeczy znaleźnych, czy otrzymanych od osób nieznanych

    - przestrzeganie zasady ,, mówimy umiarkowanym głosem”, unikanie wydawania głośnych dźwięków wdrażanie do opanowania własnych, gwałtownych reakcji emocjonalnych np.: głośny, histeryczny płacz

    - przezwyciężanie lęku, obaw i oporu

    - dochodzenie do samodzielności w ubieraniu, rozbieraniu się, spożywaniu posiłków i korzystaniu z łazienki

    - uczenie się używania zwrotów grzecznościowych w określonych sytuacjach: dzień dobry, do widzenia, proszę, przepraszam, dziękuję

    - wspólne porządkowanie zabawek w Sali po skończonej zabawie

    - wyrabianie nawyku uprzejmego witania się z kolegami spotkanymi w szatni, na podwórku

    - słuchanie nauczycielki, podchodzenie na jej przywołanie

    - poznanie i przystosowanie się do określonego rytmu dnia

    - zapoznanie z zasadami, regułami i normami obowiązującymi w grupie przedszkolnej

    - integracja w grupie

    - wprowadzenie w świat wartości ogólnoludzkich 

    CELE OPERACYJNE:

    - zmniejszenie napięcia i niepokoju związanego z pozostaniem w nowym środowisku, jakim jest przedszkole

    - bezproblemowe rozstawanie się z rodzicami , podczas przyprowadzania do przedszkola

    - przyzwyczajanie do przebywania z nowymi osobami grupie, poznawanie ich imion

    - motywowanie dzieci do podejmowania działań i zachowań sprzyjających integrowaniu się z przedszkolem

    - nawiązywanie bliskiego kontaktu w relacjach nauczyciel-dziecko, nauczyciel-rodzic

          - poznawanie swojej sali i jej wyposażenia, bezpieczne korzystanie z kącików zabaw

          - poznawanie swojego znaczka indywidualnego i podejmowanie prób globalnego rozpoznawania swojego imienia

         - poznawanie głównych pomieszczeń przedszkola i korzystanie z nich

         - sprawne wykonywanie czynności samoobsługowych

         - stosowanie zwrotów grzecznościowych

         - pokonywanie lęku przed jedzeniem i wykonywaniem innych czynności z rozkładu dnia przedszkolu

          - uczestniczenie w zabawach z całą grupą, nauczycielem i rodzicem

          - sprawne posługiwanie się przyborami, zabawkami i innymi pomocami zgromadzonymi w kącikach zainteresowań

          - podejmowanie prób wypowiadania się na określony temat

          - rozwijanie prób pozytywnej samooceny i poczucie własnej wartości

          - uczestniczenie w uroczystościach i imprezach przedszkolnych

          - poznawanie zasad funkcjonowania w przedszkolu

     

    V SCENARIUSZ ZAJĘĆ ADAPTACYJNYCH 

    Cele:

    - wprowadzenie dzieci w dobry nastrój, relaksacje i odprężanie

    - budowanie poczucia bezpieczeństwa

    - pokonywanie nieśmiałości i poczucia niepewności, przezwyciężanie strachu przed nowym otoczeniem

    - stwarzanie sytuacji sprzyjających poznaniu przedszkola i jego personelu, nawiązywanie kontaktów interpersonalnych

    - kształtowanie umiejętności zgodnej zabawy oraz pracy w grupach bez rywalizacji

    - pokonywanie lęku w kontaktach z nieznajomymi

    - wzmacnianie relacji dziecko- rodzic- nauczyciel

    - integrowanie dzieci i rodziców

    - wytworzenie atmosfery zaufania do nauczycielki i przedszkola 

    Środki wspomagające działania:

    piłka, wizytówki, kredki, mazaki płyta z muzyką, sylwety baloników

     

    Przebieg spotkania: 

  1. Powitanie dzieci i rodziców
  2. Ozdabianie wizytówek przez rodzica i dziecko. Nauczyciel rozdaje rodzicom wizytówki ( wycięte kartoniki), prosi o ozdobienie go i wpisanie imienia dziecka
  3. Zabawy dowolne ok. 20 min. ( czas na schodzenie się dzieci)
  4. Zabawa powitalna w kręgu:

Dzieci, rodzice i nauczyciel siedzą w kole. Nauczyciel recytuje treść powitanki, rodzic z dzieckiem powtarzają, pamiętając o odpowiednich gestach:

 ,, Wszyscy są witam Was, zaczynamy już czas ( uderzanie dłońmi o uda)

    jestem ja ( dzieci wskazują na siebie)

    jesteś ty ( wskazujemy na kolegę)

    raz, dwa, trzy” ( klaszczemy w dłonie)

 

  1. ,, Gadająca piłka”- otrzymując piłkę, dziecko mówi swoje imię, rodzic-swoje imię i co jego dziecko lubi najbardziej ( do wyboru: potrawa, zwierzątko, ulubiona dobranocka…)
  2. Rozmowa kierowana przez nauczyciela:

- Czy wiecie, gdzie się znajdujemy?

- Co to jest przedszkole

- Co dzieci robią w przedszkolu?

  1. ,, Witamy się”- zabawa integrująca dzieci i rodziców

 Dzieci i rodzice chodzą swobodnie po sali i witają się z innymi osobami podając ręce

 (muzyka w tle)

  1. ,, Zuch” – zabawa ruchowa

Idzie zuch ( marsz po kole)

wicher dmucha ( wymachy rąk w górze)

i do tyłu ciągnie zucha ( trzymamy dziecko idące przed nami za bioderka i ciągniemy go do tyłu)

Ale zuch się nie przejmuje

I wesoło maszeruje ( marsz po kole)

  1. ,, Słońce świeci, deszczyk pada”- zabawa orientacyjno-porządkowa

Na hasło ,, Słońce świeci” dzieci biegają swobodnie po Sali przy wesołej muzyce.

,, Deszczyk pada”- podbiegają szybko do rodzica chroniąc się w jego objęciach.

  1. ,, Zwiedzamy przedszkole”- przejście dzieci do łazienki, sali zabaw, leżakowni, sal pozostałych grup wiekowych. Zwiedzanie szatni i ogrodu przedszkolnego.
  2.  Ozdabianie sylwety balonika kredkami. Dzieci zabierają prace do domu.
  3. ,, Balonik”- zabawa ruchowa
  4. Pożegnanie dzieci i rodziców.

Nauczycielka żegna zgromadzonych, a dzieci i rodzice machają do niej

- żegnam wszystkie dziewczynki

- żegnam wszystkich chłopców

- żegnam dzieci, które się dziś uśmiechały

- zegnam dzieci, którym podobały się dzisiejsze zabawy

VI EWALUACJA PROGRAMU

Celowość i efektywność proponowanych działań należy monitorować przez cały okres procesu adaptacyjnego.

Proponowane sposoby monitoringu:

ankieta informacyjna o dziecku, karty obserwacji dzieci, sprawozdania z zebrań z rodzicami, kronika przedszkolna, scenariusze zajęć integracyjnych

VII ZAKOŃCZENIE

Proces adaptacji przynieść może korzyści zarówno rodzicom, jak i przedszkolu. Jest to dobry moment rozpoczęcia współpracy pedagogicznej z rodzicami, ponieważ przejawiają oni zainteresowane tym, co będzie działo się z ich dzieckiem w przedszkolu. Dziecko poznaje nowe otoczenie w poczuciu bezpieczeństwa. Rodzice mają możliwość wyjaśnienia wszelkich wątpliwości, zastrzeżeń, otrzymują wskazówki, jak przygotować dziecko do zmiany. Mają także możliwość bliższego poznania wielu aspektów rozwoju swojego dziecka i konsultowania z nauczycielami obserwacji. Przedszkole otrzymuje informację zwrotną o oczekiwaniach rodziców. Nauczyciele mają możliwość dokonania wstępnych obserwacji zachowań dziecka i wykorzystywania ich w planowaniu swojej pracy. Organizowanie kontaktów przedszkola z rodziną ma na celu ujednolicenie oddziaływań i uniknięcie sprzecznych wpływów oraz niesienie pomocy rodzinie w kierowaniu rozwojem dziecka. Program adaptacyjny przeznaczony jest dla dzieci nowo przyjmowanych do przedszkola oraz ich rodziców albo opiekunów. Ma on na celu ułatwienie dzieciom wejście w nowe środowisko. Adaptacja ma ogromne znaczenie, ponieważ jest to mechanizm, z którego korzystamy przez cale życie. Dziecko, przystosowując się do przedszkola ma do opanowania wiele złożonych zadań. Dlatego musimy im w tym pomóc. Przecież zarówno rodzicom, jak i nauczycielom chodzi o uśmiech i dobro dziecka. Nagroda dla nauczycieli będzie każdy wyraz sympatii ze strony rodziców. Aby osiągnąć sukces wszyscy musimy te sytuację potraktować poważnie i z rozsądkiem. Dzieciom, Rodzicom i nam wszystkim życzymy, by pierwszy krok do samodzielności łączył się z przyjemnymi przeżyciami.